Phòng chống kháng thuốc đang trở thành ưu tiên cấp thiết khi tình trạng lạm dụng kháng sinh ngày càng gia tăng. Hưởng ứng Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc (18–24/11/2025), mỗi cá nhân và cơ sở y tế cần nâng cao ý thức, sử dụng kháng sinh đúng chỉ định để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Kháng thuốc – mối đe dọa toàn cầu đang gia tăng
Kháng thuốc (Antimicrobial Resistance – AMR) là tình trạng vi sinh vật như vi khuẩn, nấm, virus hoặc ký sinh trùng không còn đáp ứng với thuốc điều trị thông thường. Khi đó, những bệnh vốn có thể chữa khỏi trở nên khó điều trị, kéo dài thời gian nằm viện và tăng nguy cơ tử vong.
Kháng thuốc là tình trạng vi sinh vật không còn đáp ứng với thuốc điều trị
Theo ước tính của WHO:
- Mỗi năm, AMR liên quan đến hơn 5 triệu ca tử vong trên toàn thế giới.
- Nếu không có biện pháp kiểm soát mạnh mẽ, đến năm 2050, kháng thuốc có thể khiến 10 triệu người tử vong mỗi năm, vượt cả ung thư.
- Chi phí y tế và kinh tế toàn cầu do AMR gây ra có thể đạt 100 nghìn tỷ USD trong vài thập kỷ tới.
Hơn 5 triệu ca tử vong trên thế giới mỗi năm do kháng thuốc điều trị
Tại Việt Nam, thói quen tự mua thuốc, sử dụng kháng sinh khi chưa có chỉ định và lạm dụng thuốc trong chăn nuôi khiến tình trạng kháng thuốc diễn biến phức tạp. Đây là thách thức lớn với ngành y tế. Đặt ra yêu cầu bức thiết trong việc tuyên truyền và nâng cao nhận thức xã hội.
Nhiều người lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi
Vì sao cần hưởng ứng Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc?
WAAW không chỉ là chiến dịch mang tính biểu tượng. Mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung của cộng đồng trước vấn đề sức khỏe toàn cầu. Việc hưởng ứng tuần lễ giúp:
Tăng cường nhận thức đúng về kháng thuốc
Nhiều người vẫn nhầm lẫn rằng kháng thuốc là do cơ thể “quen thuốc”. Thực tế, chính vi khuẩn mới là tác nhân kháng thuốc. Truyền thông giúp cộng đồng hiểu đúng bản chất. Từ đó thay đổi thói quen dùng thuốc.
Khuyến khích sử dụng kháng sinh hợp lý
Đúng thuốc – đúng liều – đúng thời điểm – đúng thời gian là nguyên tắc vàng. Tuần lễ là cơ hội để bệnh viện và cơ sở y tế phổ biến lại quy tắc này một cách nhất quán.
Cần sử dụng thuốc đúng lúc để bảo vệ sức khỏe
Bảo vệ thành quả y khoa
Kháng sinh là nền tảng của y học hiện đại. Nếu thuốc mất tác dụng, các can thiệp như phẫu thuật, hóa trị, chăm sóc sơ sinh… đều đứng trước nhiều rủi ro hơn.
Thúc đẩy hành động từ nhiều ngành
Kháng thuốc không chỉ tồn tại trong bệnh viện mà còn đến từ nông nghiệp, môi trường và cộng đồng. WAAW kêu gọi mô hình tiếp cận “Một sức khỏe” – hợp tác liên ngành để giải quyết tận gốc vấn đề.
Những nguyên nhân phổ biến dẫn đến kháng thuốc
Tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định
Nhiều người sử dụng kháng sinh khi cảm cúm, ho, sổ mũi… dù đây là bệnh do virus gây ra. Kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng.
Dừng thuốc giữa chừng khi chưa đủ liệu trình
Người bệnh cảm thấy đỡ là tự ngắt thuốc. Đây là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn tái bùng phát và kháng thuốc.
Không nên tự ý sử dụng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ
Dùng kháng sinh rộng phổ không cần thiết
Lựa chọn thuốc “mạnh hơn” hoặc “đắt hơn” để mau khỏi bệnh là thói quen nguy hiểm.
Lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi
Thuốc được sử dụng để kích thích tăng trưởng hoặc phòng bệnh cho động vật làm tăng lượng kháng sinh tồn dư trong thực phẩm.
Lượng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi đang vượt ở ngưỡng đáng báo động
Kiểm soát nhiễm khuẩn chưa tối ưu trong bệnh viện
Vi khuẩn dễ lan truyền trong môi trường y tế nếu quy trình kiểm soát không được thực hiện nghiêm ngặt.
Việt Nam và nỗ lực phòng chống kháng thuốc
Trong nhiều năm qua, ngành y tế Việt Nam đã triển khai chương trình quốc gia về kiểm soát AMR, bao gồm:
- Quy định kê đơn kháng sinh bắt buộc tại nhà thuốc.
- Đẩy mạnh giám sát vi khuẩn kháng thuốc.
- Tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn tại các cơ sở y tế.
- Truyền thông rộng rãi trên cộng đồng, trường học, đơn vị y tế.
Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao, cần sự phối hợp từ người dân, doanh nghiệp, ngành chăn nuôi – thực phẩm và toàn hệ thống y tế.
Thuốc cần được kiểm soát nghiêm ngặt
Hưởng ứng WAAW 2025 – Những hành động thiết thực
Dưới đây là những việc mỗi cá nhân và cơ sở y tế có thể thực hiện trong tuần lễ truyền thông – cũng như duy trì lâu dài:
Đối với người dân
- Không tự ý mua và dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định.
- Tuân thủ đầy đủ liệu trình thuốc được bác sĩ kê.
- Không dùng lại đơn thuốc cũ hoặc chia sẻ thuốc cho người khác.
- Vệ sinh tay thường xuyên, giữ môi trường sống sạch để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn.
- Không gây áp lực khiến bác sĩ kê kháng sinh khi không cần thiết.
Chỉ được sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ
Đối với nhân viên y tế
- Chỉ kê kháng sinh khi thật sự có chỉ định.
- Lựa chọn kháng sinh phù hợp dựa trên bằng chứng và hướng dẫn chuyên môn.
- Theo dõi diễn tiến bệnh nhân để điều chỉnh thuốc kịp thời.
- Tăng cường tư vấn cho người bệnh về cách dùng thuốc đúng.
- Tuân thủ đầy đủ quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện.
Cần tuần thủ nghiêm ngặt trong việc sử dụng thuốc kháng sinh
Đối với cơ sở y tế
- Triển khai chương trình quản lý sử dụng kháng sinh (Antimicrobial Stewardship).
- Tổ chức tập huấn, hội thảo nội bộ nâng cao năng lực chuyên môn.
- Truyền thông trực quan qua poster, video, infographic.
- Đánh giá định kỳ tình trạng kháng thuốc tại bệnh viện.
- Khuyến khích mô hình “Một sức khỏe” trong mọi hoạt động.
Chủ đề truyền thông của WAAW 2025
WHO khuyến nghị các thông điệp xoay quanh 3 nhóm nội dung chính:
- Hiểu đúng về kháng thuốc: AMR là hiểm họa có thể xảy ra với bất kỳ ai.
Dùng thuốc có trách nhiệm: Kháng sinh chỉ dùng khi có chỉ định y tế. - Hành động liên ngành: Sức khỏe con người gắn liền với sức khỏe động vật và môi trường.
Các chiến dịch truyền thông được triển khai trên mạng xã hội, website, bệnh viện, trường học và cộng đồng nhằm tạo sức lan tỏa rộng rãi.
Tuyên truyền thông điệp để bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Hành động nhỏ – Ý nghĩa lớn
Mỗi viên thuốc kháng sinh được sử dụng đúng cách góp phần giảm áp lực lên hệ thống y tế và bảo vệ tương lai điều trị cho thế hệ sau. Ngược lại, mỗi lựa chọn sai lầm có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc lan rộng.
Kháng thuốc là cuộc chiến dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì và hợp tác từ tất cả mọi người. Tuần lễ truyền thông phòng, chống kháng thuốc không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Mà là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung trong việc sử dụng thuốc đúng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Lời kết
Hưởng ứng World AMR Awareness Week (18–24/11/2025) là cơ hội để nhìn lại tình trạng sử dụng kháng sinh trong cộng đồng và ngành y tế. Đồng thời thúc đẩy hành động nhằm ngăn chặn kháng thuốc. Dùng thuốc đúng cách, nâng cao ý thức cộng đồng và tuân thủ chỉ dẫn chuyên môn chính là chìa khóa để giữ gìn hiệu quả điều trị y khoa.
Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ. Vì một tương lai không còn bị đe dọa bởi kháng thuốc.
