Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cực nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần 100% khi phát bệnh, cướp đi hàng chục nghìn sinh mạng mỗi năm. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa bằng tiêm vắc xin và xử trí kịp thời sau phơi nhiễm. Ngày Thế giới Phòng chống bệnh Dại là dịp nhấn mạnh thông điệp chung tay loại bỏ căn bệnh chết người này.
Bệnh dại là gì?
Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm do Virus Rabies gây ra, lây từ động vật có vú sang người thông qua vết cắn, vết cào hoặc nước bọt.
Đặc điểm nguy hiểm nhất của bệnh dại: khi triệu chứng lâm sàng xuất hiện, gần như không còn cơ hội cứu chữa. Chính vì vậy, phòng bệnh quan trọng hơn chữa bệnh.
Bệnh dại lây truyền qua vết cắn hoặc vết cào của động vật
Nguyên nhân và đường lây truyền bệnh dại
- Nguyên nhân chính: Virus Rabies.
- Trung gian truyền bệnh/ vật chủ: Chó, mèo, dơi,…
Chó là 1 trong những nguyên nhân gây bệnh dại
Ai có nguy cơ mắc bệnh cao nhất?
- Trẻ em dưới 15 tuổi: nhóm dễ bị chó mèo cắn do hiếu động.
- Người dân sống ở vùng nông thôn, vùng có tỷ lệ tiêm phòng chó mèo thấp.
- Người làm việc thường xuyên tiếp xúc với động vật như thú y, kiểm lâm, chăn nuôi.
- Người chưa từng tiêm phòng bệnh dại hoặc không có miễn dịch.
Triệu chứng bệnh dại
Thời gian ủ bệnh dại thường từ 1 – 3 tháng, có thể ngắn hơn hoặc dài hơn. Triệu chứng chia thành 3 giai đoạn:
-
Giai đoạn khởi phát (1–4 ngày)
- Sốt nhẹ, mệt mỏi.
- Đau, ngứa ran hoặc tê buốt tại vết cắn.
-
Giai đoạn toàn phát
- Sợ nước, sợ gió (triệu chứng đặc trưng).
- Co thắt cơ họng khi uống nước.
- Kích thích, mất ngủ, lú lẫn.
- Tăng tiết nước bọt, co giật.
-
Giai đoạn cuối
- Liệt cơ, rối loạn thần kinh nặng.
- Suy hô hấp, suy tim.
- Tử vong nhanh chóng.
Điểm quan trọng: Bệnh dại không thể điều trị được khi đã phát bệnh.
Bệnh dại có thể gây chết người nếu không xử lý vết thương kịp thời
Cách xử lí khi bị động vật nghi mắc bệnh dại cắn
Khi bị chó mèo hoặc động vật nghi mắc bệnh dại tấn công, hãy thực hiện ngay:
- Rửa vết thương ngay lập tức bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 15 phút.
- Sát trùng vết thương bằng cồn 70% hoặc dung dịch iod.
- Đến cơ sở y tế gần nhất để được tiêm vắc xin phòng dại.
- Tiêm globulin miễn dịch nếu vết thương nặng hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
- Theo dõi động vật gây cắn (nếu có thể) trong vòng 10 – 15 ngày.
Phòng ngừa bệnh dại hiệu quả
Phòng bệnh là biện pháp duy nhất giúp bảo vệ tính mạng. Một số cách phòng ngừa:
- Tiêm phòng cho chó, mèo định kỳ: giải pháp tiết kiệm và hiệu quả nhất để cắt nguồn lây.
- Tiêm vắc xin phòng dại dự phòng: cho những người có nguy cơ cao như thú y, kiểm lâm.
- Giáo dục trẻ em: tránh tiếp xúc, trêu chọc động vật lạ.
- Tránh tiếp xúc với động vật hoang dã: dơi, chồn, cáo… có thể là nguồn mang vi rút.
Tiêm ngừa bệnh dại cho thú cưng là cách tốt nhất phòng bệnh dại
Ngày thế giới phòng chống bệnh dại
Ngày 28/09 hằng năm được chọn là Ngày Thế giới Phòng chống bệnh Dại, nhằm tưởng nhớ Louis Pasteur – cha đẻ của vắc xin phòng bệnh dại. Đây là dịp để cộng đồng toàn cầu cùng nhìn lại thực trạng, chia sẻ thông tin và tăng cường hợp tác trong phòng chống căn bệnh nguy hiểm này.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh dại gây ra hàng chục nghìn ca tử vong mỗi năm, trong đó 95% xảy ra ở châu Á và châu Phi. Đáng lo ngại, khoảng 40% nạn nhân là trẻ em dưới 15 tuổi. Tuy nhiên, WHO khẳng định nếu cộng đồng thực hiện tiêm phòng đầy đủ, bệnh dại có thể được loại bỏ hoàn toàn.
Trong khuôn khổ Ngày Thế giới Phòng chống bệnh Dại, nhiều quốc gia đã đồng loạt triển khai:
- Chiến dịch tiêm phòng chó mèo quy mô lớn để cắt đứt nguồn lây.
- Các chương trình truyền thông cộng đồng, đặc biệt nhắm đến trẻ em và thanh thiếu niên.
- Hoạt động hợp tác y tế quốc tế, chia sẻ vắc xin, hỗ trợ kỹ thuật và nâng cao năng lực giám sát bệnh dại.
Mỗi năm có hàng nghìn ca tử vong do mắc bệnh dại
WHO cùng Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) và Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: “Zero by 30 – Không còn ca tử vong ở người do bệnh dại lây từ chó vào năm 2030”. Điều này có nghĩa, nếu tất cả quốc gia cùng chung tay, bệnh dại hoàn toàn có thể bị loại bỏ trong vòng chưa đầy một thập kỷ tới.
Lời kết
Bệnh dại là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bậc nhất, với tỷ lệ tử vong gần 100% nếu phát bệnh. Tuy nhiên, đây lại là bệnh có thể phòng ngừa hoàn toàn bằng vắc xin.
Mỗi cá nhân cần ghi nhớ:
- Tiêm phòng cho chó mèo là trách nhiệm và cũng là cách bảo vệ chính mình.
- Xử trí đúng cách khi bị chó mèo cắn: rửa sạch, sát trùng, đến ngay cơ sở y tế.
- Chung tay cùng cộng đồng để tiến tới mục tiêu loại bỏ tử vong do bệnh dại vào năm 2030.
Hãy cùng lan tỏa kiến thức về bệnh dại, nâng cao ý thức phòng ngừa trong cộng đồng và không chủ quan với những vết cắn tưởng chừng nhỏ. Mỗi hành động đơn giản hôm nay đều góp phần bảo vệ tính mạng của chính bạn và những người xung quanh, hướng tới một xã hội an toàn, không còn nỗi lo về bệnh dại.
